Veli Llakaj tregon..

[Brari]

shekulli


..

Ekskluzive:-Veli Llakaj, ish-shefi Shtabit të Përgjithshëm të Ushtrisë për 8 vjet radhazi dhe bashkëpunëtori më i afërt i Mehmet Shehut, në këtë numër flet për planin e çlirimit të Kosovës, të koduar “Shpërthimi”, përgatitur më 1980-ën nga ai dhe Maliq Sadushi, me porosi direkte të Enver Hoxhës e nën përkujdesjen e Mehmet Shehut. Hedh dritë e sjell fakte interesante të një pune konspirative, tepër sekrete të protagonistëve, për një fakt të shumëpërfolur nga media vendëse dhe e huaj.

Hartimi i planit“Shpërthimi“ për çlirimin e Kosovës


Veli Llakaj

Plani është hartuar në prill të vitit 1980
Është publikuar nga media e huaj dhe si fakt (pa hollësi) edhe për një plan për çlirimin e Kosovës, a ka ekzistuar ky plan, kush janë hartuesit dhe ç’u bë?
Po ka ekzistuar një plan i tillë i hollësishëm e tepër sekret, i rëndësisë së veçantë, koduar “Shpërthimi”, hartues jam unë me Maliq Sadushin, nën drejtimin e Mehmet Shehut. Sigurisht, gjithçka bëhej me “OK!” e komandantit të përgjithshëm. Është hartuar në prill të vitit 1980, i cili nuk u vu në zbatim për arsye objektive në atë kohë. Është një problem që kërkon dhe do të bëjmë një trajtim veças për lexuesin tuaj. Por theksoj se ky plan tepër sekret i rëndësisë së veçantë ruhej në dy kasaforta; në një kasafortë të vogël ku ishte vetëm pjesa tekstuale dhe grafike e këtij plani dhe çelësat e kësaj kasaforte të vogël dokumentare mbaheshin nga Mehmet Shehu. Ndërsa kjo kasafortë e vogël ruhej në një kasafortë më të madhe të shefit të Shtabit të Përgjithshëm në një zyrë të veçantë të dokumenteve luftarake të Shtabit të Përgjithshëm dhe çelësat e kësaj kasaforte mbaheshin direkt nga shefi i Shtabit të Përgjithshëm dhe nga askush tjetër. Pra, ky rregull garantonte që asnjë njeri nuk mund të hapte këto dokumente pa qenë prezent ne të dy.
(Shkëputur nga intervista e Veli Llakajt, “Shekulli”, dt. 21 janar 2006)

Si do ta çlironte Shqipëria Kosovën.
Ka ekzistuar një plan tepër sekret i ushtrisë e shtetit shqiptar për ndërhyrje ushtarake në Kosovë, janë marrë të gjitha masat teknike e organizative, deri në detajet më të hollësishme për zbatimin e tij, me planëzim forcash e mjetesh, por për arsye deri tani të panjohura (bëhen publike pas 26 vjetësh nga hartuesit etj), ai nuk u vu në jetë. Kështu, i kthyer në legjendë pas vitit 1990 në median vendëse, por i deklaruar edhe nga media ndërkombëtare e zbulimet e huaja, (por pa hollësi), ky plan luftarak i koduar “Shpërthimi”, aq sa gjykohet e arsyeshme për publikim, sillet në faqet e gazetës sonë nga një prej hartuesve, ish-shefit të Shtabit të Përgjithshëm të Ushtrisë në vitet 1974-1982, Veli Llakaj. Me këmbënguljen e vetë autorit për të qenë sa më i saktë në risjelljen e detajeve të këtij plani 26 vjet pas hartimit, Llakaj sjell edhe konsultën me bashkautorin, ish-zëvendësministrin dhe shokun e tij Maliq Sadushi. Siç pohohet nga Llakaj, ideja e Planit për çlirimin e Kosovës, e kërkuar nga Enver Hoxha, nis me një thirrje urgjente të tij e Mehmetit në zyrën e komandantit të përgjithshëm, shkëmbimin e mendimeve e deri te “garancia” e mbështetjes së Traktatit të Varshavës dhe kushtet në këtë operacion, ndërkohë që Shqipëria e kishte denoncuar dhe kishte dal nga ky pakt i vendeve të Lindjes. Ky plan që dihej nga pak veta (dy hartuesit, Enveri dhe Mehmeti), ruhej në një kasafortë dyfishe në një dhomë të veçantë të Shtabit të Përgjithshëm, me dy çelësa, njërin e mbante Mehmet Shehu dhe tjetrin Veli Llakaj. Për herë të parë, me detaje, që nga urdhri i Enver Hoxhës për hartimin e planit të ndërhyrjes ushtarake në Kosovë, takimet sekrete të Mehmetit e Veliut me nr. 1 të Traktatit të Varshavës, Viktor Kulikov e deri te fati i këtij plani të kyçur në kasaforta, jepen për lexuesin në këtë dosier.
Nga Kujtim Boriçi

Nesër do të lexoni:
-Garancia e Enverit: ”Traktati i Varshavës nuk do të pengojë ndërhyrjen tonë në Kosovë!”
- Si dhe nga e nisin punën hartuesit e planit „Shpërthimi“, Llakaj e Sadushi, nën drejtimin e Mehmet Shehut.
- Kush dhe si u blenë hartat e planit “Shpërthimi” në Austri.


Një takim i papritur
Një pasdite më merr në telefon Mehmet Shehu dhe më thotë se nesër në ora 09.00 duhet të jesh në zyrën e shokut Enver. Sigurisht, nuk do të ishte një takim sidokudo, por me siguri një takim pune, që do të kërkonte edhe sqarimet përkatëse për probleme të ushtrisë e mbrojtjes, siç bënte zakonisht në takimet tona mujore. I përgjigjem si gjithmonë “si urdhëron”, por për çfarë duhet të përgatitem, pra për t’i raportuar komandantit të përgjithshëm. Mehmeti nuk më thotë ndonjë gjë, por veçse shton se është një takim i thjeshtë për shkëmbim mendimesh; në atë takim do të jem edhe unë. Pavarësisht nga kjo thënie lehtësuese që më bëri Mehmeti, unë u përgatita për disa pyetje që mendoja se do të më bënte dhe përgjigjet që do t’i jepja, jo pak, por parashikova rreth 20-25 pyetje po dhe kaq përgjigje.
Të nesërme në orën e caktuar, sigurisht jo fikse, por disa minuta më parë, po prisja te parazyra e Enverit. Në orën fikse mbërriti Mehmet Shehu, si zakonisht, me një çantë dore të cilën nuk e lëshonte kurrë. Hymë brenda e Enveri na priti me shumë kënaqësi e përzemërsi, duke na porositur si zakonisht nga një kafe dhe nga një kokërr molle. I përdora ato që na serviri, por gjithmonë isha si në gjemba se ku do të dilte dhe si do t’i përgjigjesha. Fillimisht ai na krijojë një ambient shumë të ngrohtë, jo Mehmetit se ai ishte i përditshëm dhe për gjithçka, por për mua që takohesha rrallë me të.
Takimi në zyrën e Enverit
Bisedën e filloi me pyetjen se si jeni ju andej nga Komanda e Përgjithshme, ( se kështu e quante Enveri Ministrinë e Mbrojtjes), si janë shokët, po poshtë nëpër reparte si janë, si i keni lidhjet me ta, çfarë kërkesash imediate kanë dhe çfarë ndihme kërkojnë nga Komanda e Përgjithshme, si jua zgjidhni ju këto probleme, i keni mundësit apo jo etj. ”Kërkoni ndonjë ndërhyrjeje nga shoku Mehmet se ky ua zgjidh gjithçka, se është më i mirinformuar, më i lidhur me hallet e ushtrisë, pastaj vijnë shokët e tjerë e në fund vij edhe unë”, -theksoi mes të tjerave Enveri.
Në përgjigjet që i dhashë, që sigurisht deri këtu ishin shumë të thjeshta, ndërhyra e shtova se ju nuk vini në fund, shoku Enver, por për neve jeni gjithmonë i pari dhe hallet më të ndërlikuara po ju do të na i zgjidhni etj.
Mbasi e krijojë këtë ambient tepër të ngrohtë, më pyeti: ”Ju, si shtatmadhor, a i ndiqni situatat e komplikuara në Jugosllavi e veçanërisht në Kosovë, Mal të Zi, Maqedoni e më gjerë?” Në këtë rast unë mendoj se kam qenë disi i privilegjuar nga shokët e tjerë, me përjashtim të shokut Llambi Gegprifti, pasi edhe unë merrja buletinin e lajmeve speciale, por këto nuk i monopolizoja thjesht si person, por ua jepja dhe zëvendësministrave t’i lexonin e veçanërisht Drejtorisë së Zbulimit, shokut Eqerem Osmani që edhe ai të ishte po aq sa unë i informuar për këto probleme së bashku me shokët e tij të zbulimit.
I shpjegova me hollësi se ne i ndjekim me shumë vëmendje dhe jemi në dijeni të plotë të çfarëdo situate, të demonstratave masive të popullsisë së këtyre treva dhe në mënyrë të veçantë të studentëve të Universiteti të Prishtinës. Gjithashtu, me keqardhje - i shtova më tej- po përjetojmë dhe reprezaljet që po bëjnë revizionistët jugosllavë mbi popullsinë shqiptare të pambrojtur. Duket se i pëlqyen këto njohje, por nuk bëri asnjë ndërhyrje apo prononcim për sa dëgjoi.
Pyetje tjetër interesante ishte sepse ai kërkoi me imtësi të dinte, sikurse edhe mund ta dinte shumë mirë edhe nga burime të tjera të zbulimit të jashtëm, që duhet thënë se ata ishin aq të mirinformuar, e më shumë nga ne. Shpjegova me detaje përqendrimin e të gjitha forcave të ushtrisë Jugosllave në Kosovë, në Maqedoni dhe në Mal të Zi, duke dhënë dhe vend dislokimet e tyre në çdo komunë, efektivat, armatimin e lehtë e të rëndë, etj., të dhëna këto që duhej t’i dinte përmendësh çdo kuadër ushtarak i çdo rangu. Shtova se kudo në këto dislokime nuk kemi asnjë të dhënë se a ka oficer madhor komandues shqiptar në krye të këtyre njësi, me përjashtim të Kërçovës në Maqedoni që komandanti i divizionit, gjeneral Ibrahimi, është shqiptar dhe me prirje të theksuara, me aq sa dinim, pro shqiptare.
Duke dëgjuar këtë lloj përshkrimi apo panoramën që i bëmë, ai më pyeti: ”Si thoni ju të Komandës së Përgjithshme dhe të Shtatmadhorisë, mundet që ne të bëjmë një ndërhyrje ushtarake për çlirimin e popullsisë shqiptare në këto treva për t’i çliruar një herë e përgjithmonë nga thundra revizioniste e fashiste, ashtu siç ndërhymë edhe gjatë Luftës Antifashiste Nacionalçlirimtare?” Ky propozim më çuditi, por edhe më hutoi, dhe isha në vështirësi e dilemë, që përse nuk ia bënte këtë pyetje Mehmet Shehut, por mua? Jam i bindur se ata të dy këtë çështje mund ta kishin shoshitur disa herë dhe kanë rënë dakord, por tani, si duket, ka ardhur koha te konkretizimi dhe përgatitja e ndonjë plani operacioni luftarak.
Qëndrimi im ishte disi indiferent, por i trembur. Në moment nuk dhashë asnjë përgjigje, por thjesht mblodha supet, çka do të thoshte se nuk jam në gjendje t’i përgjigjem. Enveri me një herë ndërhyri.”Përse heziton, çfarë të mundon, pse nuk ke besim!” Atëherë e mblodha veten dhe iu përgjigja: “Shoku Enver, në situatën aktuale të krijuar, kur regjimit serb po i digjet toka nën këmbë nga forcat kryengritëse të popullatës shqiptare kudo në trevat e banuara nga shqiptarët edhe mund të ndërmerret një operacion i tillë, por ne nuk kemi atë fuqi jo vetëm goditëse, por as të shpejtësisë së mjeteve të blinduara ta bëjmë këtë në kushte kur në këtë situatë mund të ndërhyjnë Forcat e Traktatit të Varshavës të dislokuara në Hungari, Bullgari e Rumani, pra po ndërhynë këto forca, ne jemi të dështuar!”. “Sepse, -vazhdova t’i flisja më tej Enver Hoxhës, -këto (Forcat e Traktatit të Varshavës) do të vijnë më shpejt se trupat tona jo vetëm në Gjilan-Prishtinë-Ferizaj-Mitrovicë-Klinë, por unë mendoj se në momentin kur ne të kemi hyrë në Prizren nga drejtimi i Kukësit dhe Hasit, në Gjakovë-Pejë-Deçan nga drejtimi Tropojës, apo në Strugë nga drejtimi Librazhd-Rajcë etj. Forcat e Traktatit të Varshavës në bashkëveprim me forcat e ushtrisë jugosllave kanë mbërritur përafërsisht në Tharandë (Suharekë) Malishivë-Rahovec.” Kurse në drejtim të Maqedonisë, -vazhdova unë më tej- që ne mund të futemi nga Rajca mbi Strugë ose nga Tre Portat e Korabit drejt Kërçovës ose në çdo drejtim tjetër, forcat kundërshtare na kanë marrë Kërçovën bashkë me divizionin e gjeneral Ibrahimit.
Pa mbaruar akoma argumentet që po jepja, Enveri më ndërpreu dhe më thotë: “Po sikur ta rregulloj unë me Mehmetin që Forcat e Traktatit të Varshavës të mos futen, a mund të futemi në luftë e të çlirojmë Kosovën?” Pashë i përqendruar, pa kuptuar fillimisht se ku donte të dilte, ndërsa më pas do të kuptoja disa gjëra që as më kishin shkuar ndërmend deri në ato momente që isha në krye të Shtabit të Përgjithshëm të Ushtrisë.




02/02/2006
KATEGORIA: Dossier

[Brari]

Ekskluzive: Veli Llakaj, në shënimet e tij të radhës që jepen sot për lexuesin, i rikthehet situatës tepër të rëndë në ushtrinë shqiptare, pas dënimit të Ministrit të Mbrojtjes, “armikut” Beqir Balluku, emërimeve të reja në krye të ministrisë si dhe fillimin e ndëshkimit për Petrit Dumen, Hito Çakon dhe pjesëtarë të tjerë të “kastës ushtarake”

Grupi “Puçist” i Beqir Ballukut, ndëshkimet dhe emërimet e reja në Ministrinë e Mbrojtjes


Veli Llakaj

Pas Beqirit, “Gijotina” dhe për Petrit Dumen e Hito Çakon

Shkarkimi i Beqir Ballukut nga ministër i Mbrojtjes, cilësimi “armik”, shpejt do të pasohet me ndëshkime të tjera në krye të Ministrisë së Mbrojtjes, fillimisht me ushtarakët madhorë Petrit Dume e Hito Çako, që fatkeqësisht, edhe këta do të pësonin të njëjtin fat si dhe Beqiri. Pikërisht, këto momente kritike në udhëheqjen e ushtrisë, kur Partia sapo kishte zbuluar “grupin puçist”, sjell në shkrimin e radhës Veli Llakaj. Është momenti kur ai, ashtu si disa kuadro të tjerë dhe punonjës të lartë të partisë në jetën civile, thirret me urgjencë në ministrinë e Mbrojtjes nga Mehmet Shehu. Vjen nga Fieri ku ishte me detyrën e Komandantit të Korpusit, me ankthin e një ndëshkimi të mundshëm (si shumë kuadro të tjerë të ushtrisë në atë kohë), pa e ditur se më 14 dhjetor 1974, do i komunikohej detyra më e lartë në ushtri, ajo e Shefit të Shtabit të Përgjithshëm të Ushtrisë dhe zëvendësministrit të Parë të Mbrojtjes. Në të njëjtën ditë, pikërisht në orën 16.00 të pasdites, ai dhe drejtuesit më të lartë të ushtrisë, mësojnë se ish-drejtuesit madhorë Petrit Dume e Hito Çako, jo vetëm shkarkoheshin nga detyra, por edhe çmobilizohen nga detyra. Është pikënisja e një fundi tragjik që nuk do të vononte, pushkatimi si “armiq e puçistë” të dy nga personaliteteve dhe ushtarakëve më madhorë të vendit, në dekadat pas Luftës së Dytë Botërore.
Nga Kujtim Boriçi

Nesër do të lexoni:
-Kush ishin 50 kuadrot e lartë të ushtrisë që u shkarkuan (disa u pushkatuan, të tjerë u burgosën) nga Komiteti Qendror i Partisë, në vazhdën e ndëshkimit të “puçit ushtarak”
-Sigurimi i Shtetit në gatishmëri për situatën në ushtri
-Frika dhe paniku për ndëshkime të tjera në radhët e ushtrisë

Me datën 14 dhjetor 1974, më lajmërojnë të paraqitem në orën 10.00 tek Ministri i Mbrojtjes, Mehmet Shehu. Ky lajmërim m’u duk kobndjellës, se diçka do të kishte ndodhur, me këto lloj materialesh që po diskutoheshin në ushtri e parti, dhe mendova se kërkoheshin sqarime të mëtejshme, përveç atyre që u zbardhën në arkivin e partise, të Korpusit.
Në ora 9.00 isha në Ministri. Të parin që takova në bufenë e kësaj ministrie, ishte gjeneral Abas Fejzo. Sa më takoi me thotë: “Përse keni ardhur këtu, keni ndonjë punë me dikë nga drejtoret e ministrisë, apo do të takohesh me shokun Mehmet? - Por- vazhdoi ai, - eja te pimë nje kafe, po të premtoi koha, se kur vijmë neve andej, ju nuk të lini pa një kafe”. Nuk e bëra të gjatë, dhe shkuam në bufe. Atje biseduam shumë përzemërsisht, me gjeneral Abazin, me gjithë ato xanxarllëqet që kishte si tip tepër i hedhur, i shkathët dhe i zgjuar. Unë e mora i pari fjalën dhe i them: “Shoku gjeneral, çfarë flitet këtej nga ju, dhe si po veprohet me ato diskutime të atyre materialeve që po i shikojmë si ëndrra?”. Me këtë doja të mësoja se mos ai dinte diçka dhe më çlironte nga ankthi që kisha.
Abazi më thotë: “Këtej nga ne është bërë m..., se ne ja kemi futur njëri-tjetrit dhe nuk i kemi lënë vend vetes. Në analizën e aktivit të partisë së ministrisë, nuk ka ngelur njeri pa akuza, të qëna e të pa qëna. Shoku Petrit e Hito, ma merr mendja se do ta kenë të vështirë ta kalojnë klasën, por pa gjë nuk do të ngelemi dhe ne të tjerët. Ose me mirë të them, se ne jemi si në narkozë. Po ju andej si po kaloni, dhe çfarë ka dalë ndonjë gjë për ne të ministrisë andej?”. Pra ai m’u hap, për disa nga ato që unë kisha marrë vesh se na i kishte thënë Haki Toska në aktivin e partisë në Fier, por i qëndrova i mbyllur për ta informuar, por shkurtimisht i them: “Po ja, si këtej dhe andej, por Nikollaq Sallabanda është kritikuar më shume se kushdo tjetër, këto janë per ju, se çfarë do ti thonë atij nga ato diskutime që dolën, e di vetëm Haki Toska që ishte i deleguar”. Me kaq u ndamë me Abazin. Ai iku në punë të tij, ndërsa unë shkova tek zyra e Mehmet Shehut, pasi po shkonte ora 10.00.
Qëndrova në paradhomën e tij, në pritje e në akth, mbasi dhe Abazi nuk më tha asgjë, pra nuk kishin asnjë lloj informacioni për këtë çështje. Pas pak vjen Maliq Sadushi, ish-shef Shtabi i Korpusit në Shkodër, i shkarkuar në vitin 1974, dhe tani pedagog ne Akademinë Ushtarake, pas tij Llambi Gegprifti, ish-drejtor i Minierës se Bulqizës, Tahir Minxhozi, ish-sekretar i Parë i Komitetit të Partisë së Krujës dhe Nazar Berberi, ish-komandant i Artilerisë së Korpusit të Korçës. Duke parë të gjithë këta, që do të takoheshin me Kryeministrin dhe Ministrin e Mbrojtjes, Mehmet Shehun, u bëra optimist se nuk kishte gjë të keqe, por të mirë të “papritur”, për ato kushte. Te gjithë shokët që erdhën, i njihja personalisht dhe i kisha shokë prej kohe.
Ne ora 10.00 fiks, erdhi Mehmet Shehu, me atë seriozitetin e tij dhe hijen e rëndë, për aq sa e njihja unë në atë kohë. Përshëndeti me kokë, hyri brenda në zyrë, dhe na lajmëroi të paraqiteshim. Takimin e pare e beri me Tahir Minxhozin, duke u përqafuar. Ai ishte anëtar i KQP, dhe sekretar me vite të tëra në disa rrethe, pastaj na takoi me radhë dhe nuk u ul në karrige. Ne qëndronim në këmbë. Ai si me shaka, por që në të vërtetë kështu duhej, na thotë: “Nuk duhet të uleni pa urdhër, se unë tani jam ushtarak e jo më civil, dhe kur të urdhëroj unë mund të uleni, kjo është demokracia në ushtri, jo ajo që kemi ne or Tahir”. Më pas shtoi: “Atëherë po ju jap komandë! “Nëpër vende uluni!”,- dhe ia dha të qeshurit”.
Kjo sjellje na dha zemër qe te flisnim sa më çiltër me të.
Mehmeti mbasi na pyeti se si po shkonim, si e ndjenim veten, më pas shtoi: “Sidomos ju ushtarakët, se këta civilët, të cilët do të bëhen ushtarakë, tani do të marrin detyra ushtarake me rregullore te prera!”. I saktë, serioz dhe i prerë siç ishte në detyrë vazhdoi: “Ju kam thirrur për një takim, që do të bëjmë pasdite ne ora 16.00, me shumë kuadro të tjera te ushtrisë, për t’u komunikuar një vendim te Byrosë Politike të KQP. Këto që do t’u them tani, janë vetëm për ju dhe për asnjeri tjetër. Këtë duhet ta marrin vesh vetëm pasdite. Pra, për ju është vendosur; Veliu emërohet zëvendës Ministër i Parë i Mbrojtjes dhe Shef i Shtabit të Përgjithshëm të Ushtrisë, shoku Maliq Sadushi, emërohet zëvendës Ministër i Mbrojtjes për Stërvitjen, shoku Nazar Berberi emërohet zëvendës Ministër i Mbrojtjes për Artilerinë, shoku Llambi Gegprifti emërohet zëvendës Ministër i Mbrojtjes për Prapavijat. Ty shoku Tahir, të lashë në fund, se do të kemi të parë, pra në krye është Partia, prandaj, ju emëroheni Sekretar i Komitetit të Partisë së Ministrisë së Mbrojtjes”.
Pas këtij komunikimi ai afroi shumë detyra që ne kishim përpara, dhe pse bëheshin këto ndryshime në ushtri. Foli për veprimtarinë infektive që ka patur puna e Beqir Ballukut, e cila me dashje apo pa dashje, ka lënë gjurmë tek shumë kuadro te ushtrisë. Pas kësaj ai mbajti vetëm Tahir Minxhozin në zyrë, kurse ne të tjerët na la të lirë, deri ne ora 16.00, duke na porositur që askujt të mos i thuhet kjo, gjithçka do të merret vesh në orën e caktuar. Ne, për të mos qenë në takimet e shokëve, se edhe nuk dinim kush do rrinte e kush do të dënohej e përse do të dënohej, menduam që të largoheshim diku, ku të mos na shihte njeri. Prandaj vendosëm të shkonim në klubin e Ministrisë së Brendshme, të pinim ndonjë kafe, të hanim drekën dhe te kalonim atë kohe qe na u caktua, deri tek paraqitja në sallën e kolegjiumit të ministrisë.
Në orën 16.00 u grumbulluan të gjithë kuadrot drejtues të Ministrisë së Mbrojtjes Popullore dhe shume kuadro të tjerë të njësive, që do të emëroheshin në detyrat e komandave kryesore të ushtrisë. Nuk merrte pjesë në këtë takim kuadrosh Petrit Dume dhe Hito Çako, te dy ish-zëvendësministra të Mbrojtjes deri ne ato çaste.
Të gjithë të pranishmit qëndronin në pritje, por me qetësi aq të madhe sa dhe miza nuk lëvizte, me përjashtim të neve që na u komunikua detyra (e dinim), ku na u caktua dhe vendi se ku do të zinim, në kohën që Mehmeti do të bënte këtë takim. Pra, do të ishim të gjithë pranë tij. Shumëkush në këto momente, e kuptoi se ne do të ishim tani në udhëheqje të ministrisë e të ushtrisë. Në këtë takim ishin marrë dhe masa sigurimi nga Sigurimi i Shtetit, duke përfshirë dhe vetë zëvendësministrin e Brendshëm, Feçor Shehu që mori pjesë në këtë takim. Po kështu, kishte dhe një grumbullim të theksuar makinash të parkut të veturave të Ministrisë së Mbrojtjes.
Mehmet Shehu e hapi mbledhjen kështu: “Shokë kuadro të ushtrisë, jemi mbledhur sot në përfundimin e analizave të bëra në shkallë ushtrie, në organet e partisë, për thellimin e mëtejshëm të veprimtarisë “armiqsore” te Beqir Ballukut, prandaj me keqardhje po ju komunikoj vendimin e Byrosë Politike te KQP, per masat e shëndoshjes së gjendjes në ushtri. Filloi te komunikojë në fillim shkarkimin e lirimin nga ushtria të dy zëvendës ministrave të Mbrojtjes, Petrit Dumes e Hito Çakos, pastaj shkarkimin e Shefit të Shtabit të Përgjithshëm, Sami Meçollarit, megjithëse nuk kishte as tre muaj që ishte emëruar në këtë detyrë, dhe emërimin tim në vend të tij. Po kështu me radhë, shkarkimet dhe emërimet e secilit në detyrë në aparatin e Ministrisë së Mbrojtjes Popullore dhe në komandat Operativo-Strategjike, pra të Korpuseve.
Nuk ishte e lehte që të shkarkoje të gjithë Komandat e Korpuseve dhe të aparatit te ministrisë, të atyre kuadrove gjenialë, që kishin një jetë të tërë në ushtri, që kishin bërë Luftën Antifashiste Nacional Çlirimtare dhe përgatitjen e modernizimin e ushtrisë, për një kohë të gjatë. Ishte një masë dragoniane, karshi gjithë kësaj armate të mrekullueshme, ashtu siç i kishim konsideruar deri në këtë moment. Dhe me të vërtetë, ishte tepër e dhimbshme, e sidomos kur dëgjuam që dy figurat me operative të ushtrisë, Petrit Dume e Hito Çako, përveç të tjerave edhe çmobilizoheshin nga ushtria. Nuk dihej se çfarë mund të ndodhte më tej, me fatin e tyre.




11/02/2006

[Brari]

Ekskluzive/ Zëvendësimet e reja në drejtim e struktura të ushtrisë, që nga Shtabi i Përgjithshëm në korpuse e reparte, nën drejtimin e Mehmet Shehut, dhe analizat në vazhdim për të zbuluar pasojat e „grupit puçist“, në njësi e reparte të vendit si dhe masat që merren për ndryshimin e situatës, janë shënimet e radhës që Veli Lakaj, i sapoemëruar në detyrën e shefit të Shtabit të Përgjithshëm të ushtrisë, jep sot për lexuesin.

Ndëshkime, pranga, emërime dhe strukturë e re në Ministrinë e Mbrojtjes


Veli Llakaj

Kursi i ri i mbrojtjes, në dorë të Mehmet Shehut
„Tërmeti“ në strukturat e mbrojtjes së vendit, pas zbulimit e ndëshkimit të drejtuesve të „puçit ushtarak“, shoqëruar me arrestime, burgime e më pas dhe pushkatime të krerëve më të lartë të ushtrisë (Balluku, Dume, Cako), ka sjellë në funddhjetorin 1974 një përmbysje të re në emra e strukturë në Ministrinë e Mbrojtjes, korpuse e reparte. Në pak orë, në vend të të ndëshkuarve si përgjegjës direkt apo indirekt për „veprimtarinë armiqësore“ të „puçistëve“, partia ka emëruar kuadro të tjerë, shumica të sjellë nga baza, që ndonëse të përkushtuar, nuk kanë eksperiencën e domosdoshme për drejtim shtabesh e korpusesh. Por siç del edhe nga shënimet e radhës që Veli Llakaj, dëshmitar e protagonist në shumë nga këto ngjarje të kohës, ky „revolucion“ i dirigjuar nga Enveri e Mehmet Shehu, ka krijuar një pështjellim në strukturat mbrojtëse të vendit si dhe tek armata e kuadrove ushtarakë që në atë situatë ndodhte që mund të ngjisnin disa shkallë të karrierës, sikundër që mund ta shihnin veten në lirim apo pjesëtarë të „puçistëve“. Ndërkohë që paralel me ristrukturimin e përgjithshëm të ushtrisë e emërimet e reja në të gjitha funksionet drejtuese, në organizatat e partisë vazhdon analiza për pasojat e veprimtarisë së armiqësore të „puçistëve, si dhe përgjegjësitë konkrete të komandave e shtabeve. Siç sjell në shënimet e tij Llakaj, por edhe sipas dokumenteve zyrtare të kohës, krahas ndëshkimit të veprimtarisë së Beqir Ballukut e mbështetësve të tij, në ushtri merren masa urgjente për të nisur stërvitje të shumta me shtabe e trupa, me ide të kundërta me ato të pasqyruara në „Tezat e zeza“ të grupit të sapogoditur nga partia. Mehmet Shehu, tashmë edhe si ministër Mbrojtje, është në krye të planëzimit e realizimit të këtij „revolucioni“ në fushën e mbrojtjes.
Nga Kujtim Boriçi

Nesër do të lexoni:
-Si u ideua dhe si u përgatit nga Mehmet Shehu stërvitja „Semani“
-Çfarë bisedoi Mehmet Shehu me Veli Llakajn në Gjirokastër.
-Ngjarjet në ushtri dhe plani i reflektimit në këtë fushë me kinezët.



“Antipuçizmi“

Megjithëse ishte situatë tepër e ndërlikuar, ende nuk dihej se kush do të përfshihej nga kuadrot e ushtrisë në „grupin puçist“ të zbuluar nga Partia e shoku Enver. Çdo orë sillte të papritura, ushtria vazhdonte të ishte në gatishmëri të plotë. Ishin shkarkuar pothuaj të gjithë kuadrot e Ministrisë së Mbrojtje, komandat e korpuseve e shumë reparteve në të gjithë vendin e në vend të tyre, në pak orë ishin emëruar njerëz të rinj, shumica jo me stazhin dhe eksperiencën e detyrave që po merrnin mbi supe. Por plenumi i dhjetorit 1974 që dënoi krerët e „puçit“ ushtarak, Beqir Ballukun, Petrit Dumen, Hito Cakon, Rrahman Parllakun e shumë të tjerë, ishte vetëm pikënisja e një „furtune“ ndëshkuese që do të vazhdonte dhe në ditët e javët në vazhdim. Ushtria ishte në gatishmëri, kuadrot e shtabeve flinin nëpër zyra dhe reparte. Pas përfundimit të Plenumit të 6-të më thërret Mehmet Shehu e më urdhëron të organizoj punën e të përcaktoj urgjent detyrat me drejtorët e kuadrot e lartë të ushtrisë të sapoemëruar. Ashtu bëra. Megjithëse, siç thashë në fillim, shumë prej tyre ishin të rinj e pa eksperiencë, që në momentet e para e në vazhdim, ata shfaqën një predispozicion e aftësi për të realizuar në kohë e cilësi të gjitha detyrat funksionale dhe ato të dhëna nga Shtabi i Përgjithshëm, megjithëse shpejt një pjesë e tyre do të shkarkoheshin e dënoheshin. Kuadrot vartës direkt me të cilin punova ato momente të vështira ishin:
1-Drejtoria Operative, me drejtor Kristaq Qarrin, i cili ishte edhe zëvendësshef i Shtabit të Përgjithshëm, pothuajse nga rëndësia e funksionit i barazuar me zëvendësministrat që u zëvendësuan më vonë me Hajrulla Muhametaj, e ky më pas me Kiço Mustaqin.
2-Drejtori e Zbulimit me drejtor Eqerem Osmanin, i zëvendësua më vonë me Mehmet Musain.
3-Drejtoria e Organizim –Mobilizimit me drejtor Hito Goxhin.
4-Drejtoria e Ndërlidhjes me drejtor Luto Nikaj, i zëvendësuar më vonë me Abas Thananën.
5-Drejtoria e Mbrojtjes Kundër-Kimike me drejtor Enver Lagjin.
6-Drejtoria e Sektorit të Përgjithshëm (Drejtoria Administrative) me drejtor Zija Beqirin.
7-Drejtoria e Përgatitjes Luftarake me drejtor Petrit Ramizin, i zëvendësuar më vonë me Serjan Halilin.
8-Drejtoria e Kulturës dhe Propagandës me drejtor Adem Sollakun, i zëvendësuar më vonë me Bajram Ballën.
9-Drejtoria e Tankeve me drejtor Aleko Koka.
10-Drejtoria e Kuadrit me drejtor Kristaq Blushin.
11-Drejtoria e Autotraktorëve me drejtor Astrit Cobanin, i zëvendësuar më vonë me Diftir Hysin.
12-Drejtoria e Artilerisë me drejtor Sul Domin.
13-Drejtoria e Përgjithshme e Prapavijave me drejtor Arif Hasko, i zëvendësuar më vonë me Bajo Topullin.
14-Drejtoria e Uzinave Ushtarake me drejtor Niko Shulin.
15-Drejtoria e Financës me drejtor Cuman Sejdiajn.
16-Drejtoria e Furnizimit me drejtor Milo Pasko.
17-Drejtoria e Planit me drejtor Xhelo Rexhepin.
18-Drejtoria e Përgjithshme e Xhenios me drejtor Mehndu Backa;
19-Drejtori e Fortifikimit me drejtor Alfred Moisiu.
19/1- Drejtoria e Forcave Vullnetare me drejtor Feti Rashon.
20-Drejtoria e përgatitjes Xheniere me drejtor Ramiz Fecorrin.
21-Dega e Kontrollit, me shef dege Tanush Shytin, i zëvendësuar më vonë me Viktor Nushin, e ky më pas me Saba Duckollarin.
22-Dega e Shifrës, me shef dege Lefter Pazon.
23-Dega Ekonomike, me shef dege Koli Tashin.
24-Komanda e Mbrojtjes Kundërajrore me komandant Naun Gjinikasin, komisar Simon Lesko.
25-Komandant i Aviacionit Bardhyl Taci, me komisar Sali Dibra.
26-Komanda e Flotës Luftarako-Detare me komandant Qamil Poda,
komisar Skënder Doci.
Drejtoria organizuese dhe drejtuese e të gjithë këtyre ishte Drejtoria Operative. Planet e punës mujore që përpilonte çdo drejtori, çështjet kryesore do t’i merrte nga kjo drejtori. Në fund të çdo muaji bëhej analiza e realizimit të planit të punës të të gjithë aparatit të ministrisë nën drejtimin e shefit te Shtabit të Përgjithshëm dhe në mungesë të tij nga drejtori operativ. Ishte rregull i përgjithshëm, që pas analizës së punës së aparatit të ministrisë, ku përfshiheshin dhe raportet që dërgonin komandat e njësive operative në Shtabin e Përgjithshëm, ku çdo drejtori merrte pjesët e saj.
Në fund të kësaj analize, përpilohej raporti përfundimtar mujor, i realizimit të detyrave në ushtri. Ky raport në fund shikohej me të gjithë zëvendësministrat, firmosej nga shefi i Shtabit të Përgjithshëm, i dërgohej ministrit të Mbrojtjes Popullore, Mehmet Shehut dhe sekretarit të KQP-së që mbulonte ushtrinë, pra në këtë kohë Hysni Kapos. Pasi e shikonin ata, bënin vërejtjet, sugjerimet apo plotësimet, i dërgohej Këshillit të Mbrojtjes dhe një kopje direkt Enver Hoxhës si komandant i përgjithshëm. Ishin kohë tensioni e një pune që vazhdonte pa orare, natë e ditë, paralel me analizat në strukturat ushtarake të vendit për të zbuluar pasojat e „grupit puçist“ të Beqir Ballukut e pasuesve të tij, e sigurisht marrjen e masave ndaj personave konkretë e organizimin e punës për përmirësimin e gjendjes. Siç thashë edhe pak më lart, përkushtimi i të emëruarve rishtas në detyrat e larta, si dhe kontaktet dhe përkujdesjet e vazhdueshme të Mehmet Shehut si ministër, sikur ma lehtësuan mjaft barrën e rëndë që unë kisha marrë mbi supe, si përgjegjësi kryesor për ndërrimin e kursit në Shtabin e Përgjithshëm dhe ushtrinë shqiptare.



17/02/2006
KATEGORIA: Dossier

[karamahmuti]

lereni Veli Llakajn.. ai u ishte nga te paret qe u iu dorzua torturave, burrat e tjere si K.Hazbiu i rezistuan. Bente dhe loje te dyfishte. keshtu qe mos i merrni fjalet per te verteta. Pse nuk pyesni ata qe e kane njohur dhe pastaj flisni, ai ka disa dite qe na thote "eksluzive" por qe jane gjera qe te gjithe i dine.

[Brari]

Karamud.. shto dhe ti tezat e tua.. si ti dish.. je i mirseardhur..

--

Ekskluzive/ Në këtë numër të gazetës Veli Llakaj, ish-shefi i Shtabit të Përgjithshëm të Ushtrisë, tregon momentet e zbulimit nga partia dhe Enver Hoxha të „Tezave të zeza“, shkarkimin e ministrit Beqir Balluku nga Byroja Politike, si dhe mbledhjen urgjente për këto probleme në Shtëpinë e Ushtarakëve Durrës me Mehmet Shehun dhe Hysni Kapon

Shkarkohet Balluku, emërohet Mehmet Shehu ministër i Mbrojtjes


Veli Llakaj

Plenumi i 3-4 korrikut 1974
Byroja Politikë ndëshkon Beqir Ballukun
Partia dhe Enver Hoxha kanë diktuar „Tezat...“, të përgatitura në fshehtësi nga Beqir Balluku e një grup ushtarakësh madhorë dhe kanë dhënë alarmin. Një mbledhje urgjente e Byrosë Politike ka shkarkuar nga detyra ministrin e Mbrojtjes, Beqir Balluku, duke emëruar në vend të tij Mehmet Shehun, ndërkohë që me urgjencë urdhërohet partia e strukturat e ushtrisë që të zbulojnë personat dhe pasojat e këtij materiali të cilësuar „armiqësor!“. Sipas dokumenteve zyrtare dhe dëshmive të Llakajt, më datë 4 korrik të vitit 1974 zhvillohet një mbledhje urgjente e drejtorëve të Ministrisë së Mbrojtjes e komandantëve të korpuseve në Shtëpinë e Pushimit të Ushtarakëve Durrës. Organizator i kësaj mbledhjeje (zbatuesi i urdhrit) ishte Petrit Dumja, në atë kohë shef i Shtabit të Përgjithshëm, por në të vërtetë këtë mbledhje do ta drejtonin Mehmet Shehu dhe Hysni Kapo. Ky i fundit ishte anëtar i Byrosë Politike e që mbulonte problemet e mbrojtjes. Shumë nga ushtarakët madhorë që ditë më parë ishin përballur me kërkesën deri edhe me kërcënime nga Beqir Balluku që të firmosnin njohjen me „Tezat...“, e mendimin pro tyre, që në fillim të mbledhjes mësojnë nga Mehmet Shehu se Enveri nuk ishte i kënaqur nga materiali (Tezat) i tretë! Njëkohësisht, mësojnë se, përveç materialit që ishin njohur zyrtarisht, kishte pasur edhe dy të tjerë, ku njërin, siç thotë Llakaj, ai kishte refuzuar ta firmoste, me gjithë kërkesën këmbëngulëse të Beqir Ballukut, Petrit Dumes e Hito Cakos. Në këtë takim të urdhëruar nga Enveri, kuadrot madhorë të ushtrisë, që nga Petriti, Hitua, Rrahman Parllaku e dhjetëra të tjerë, kuptuan se shumë shpejt ata do të pasonin ndëshkimin e ministrit Balluku, si përgjegjës direkt apo indirekt të të ashtuquajturave më pas „Teza të zeza“.
Nga Kujtim Boriçi

Nesër do të lexoni:
-Si punonte shefi i Shtabit të Përgjithshëm, Llakaj, me Mehmet Shehun.
-Kush ishin ushtarakët madhorë që u cilësuan bashkëpunëtorë të KGB-së ruse.
-Urgjenca për hartimin e planit strategjik të mbrojtjes, si kundërvënie e “Tezave të zeza!”

Zbulimi i „Tezave“ nga Partia

Ai material që ishte trajtuar “tepër sekret”, e vetëm për komandat e korpuseve dhe drejtorët e Ministrisë së Mbrojtjes, tani u bë i njohur për të gjithë kuadrot e ushtrisë, deri në rangun komandant e komisar brigade. Ishte data 4 korrik 1974, kur u mblodhën të gjithë këta kuadro në shtëpinë pushimit në Durrës për një diskutim masiv rreth këtij materiali.
Në shtëpinë e oficerëve u shpërnda materiali i lartpërmendur, i punuar nga një grup kuadrosh nga më të përgatitur të Institutit te Shkencave Ushtarake, por që ishin atakuar e kontestuar si antiteza të Këshillit të Mbrojtjes. Kuadrot që ishin grumbulluar në Durrës, nuk lejoheshin të lëviznin jashtë këtij ambienti, cilido qoftë ai e për çdo lloj arsyeje, komandant e komisar korpusi apo drejtor ministrie. Dilema ishte e madhe për qëndrimin që duhej të mbahej në përkrahje apo në dënim të këtij materiali. Shumëkush kërkonte mendimet që kishin dërguar në Ministrinë e Mbrojtjes apo në Shtabin e Përgjithshëm, dhe mbi këtë bazë të përqendroheshin diskutimet e tyre. Se mund të mbahej një qëndrim i kundërt dhe, dashje pa dashje, dilje mashtrues.
Nga udhëheqja e ministrisë, veçanërisht Petriti e Hitua, që ishin organizatorë të këtij takimi (sipas nesh), kurse në fakt organizatorët kryesorë ishin Mehmet Shehu e Hysni Kapo, të shoqëruar edhe me një grup anëtarësh të Byrosë Politike. Unë personalisht kërkova një takim me Petrit Dumen, duke e informuar që përafërsisht kam dhënë një përgjigje të tillë (sa mbaja mend…) por nuk jam i sigurt dhe po nuk më krijove mundësinë të shkoj në komandën e korpusit në Fier, nuk mund të jap asnjë përgjigje. Ndryshe, - i thashë, - nuk do të diskutoj dhe do të ngelem i turpëruar. Petriti me thotë: ”Në Fier nuk mund të shkosh, por unë do të ndihmoj, duke dërguar Ymer Preçin në Ministrinë e Mbrojtjes ta marrë atë informacion që ke dërguar, ta lexosh dhe mbi atë bazë të japësh mendime”.
Të nesërmen më thërret Petriti bashkë me Hiton, me japin materialin ta lexoj në prezencë të tyre, të mbaj shënime dhe mbi këtë bazë të diskutoj. Me thanë të dy: ”Kujdes se materialin e ke të mirë, sipas përgjigjes, por mos e lër në oportunitet, ti thuash më hapur mendimet, duke përfshirë dhe kritikë më të ashpër karshi materialit”. Kjo më çuditi se si është e mundur, në vend që t’i përkrahim, këta me thonë: ”Sulmo!”. Përgjigjen që kishim dërguar në ministri e kishim bërë në mënyrë kolegjiale, duke marrë mendimin e të gjithë kuadrove të korpusit. Baza ishte ai, por më pak i hapur dhe me pak kritik, pa ditur asgjë, shumë nuk ishin dakord. Por unë duke pasur mendimin e Petritit e Hitos, pothuajse vura veton duke thënë se kështu kështu duhet qëndruar, siç kemi firmosur në shkresën e dërguar.
Unë nuk diskutova, por Petriti më tha: ”Materialin për vërejtje jepja komandantit të brigadës së Patosit, Petraq Kolonjarit, ta lexoi në emër të të gjithë kuadrove të korpusit se kështu e do puna! ”Mblodha shokët dhe iu them se me orientim nga shokët e udhëheqjes së ministrisë, materialin duhet ta lexojë në emrin tonë shoku Petraq. Ai e lexoi të nesërmen në mbledhjen që u bë në ish-pallatin e “Zogut”. Para se të shkonim atje, bëhet një takim në Shtëpinë e Ushtarakëve në Durrës. Aty Mehmet Shehu na komunikoi: ”Më datën 2-3 korrik 1974 ishte bërë mbledhja e Byrosë Politike për disa gabime të rënda në drejtim të sabotimit të tezave të Këshillit të Mbrojtjes, ku përgjegjësinë kryesore do ta merrni vesh, e ka Beqir Balluku, të cilin Byroja Politike vendosi ta shkarkojë nga të gjitha funksionet drejtuese, ta përjashtojë nga Byroja Politike, nga Komiteti Qendror dhe nga partia. Ministër i Mbrojtjes përkohësisht do të jem unë, pra Mehmet Shehu, kurse zëvendësministra do të jenë shoket Petrit Dume e Hito Cako. Shef të Shtabit të Përgjithshëm do të marrim një djalë të ri, qoftë dhe komandant brigade!”
Këto lloje shkarkimesh dhe emërimesh, qoftë dhe të Petritit e Hitos në këto poste tregonin se edhe këta i kishin të humbura postet kyçe.
Në ora 10. 00 në vilën e “Zogut” u mblodhëm të gjithë. Beqir Balluku vjen i shoqëruar nga Alfred Moisiu dhe Muhamet Prodani. Gjatë gjithë diskutimit prej dy ditësh, Beqiri qëndronte në shoqërimin, qoftë dhe vajtje-ardhje, nga të dy këta kuadro. Interesante dhe e çuditshme ishte se pothuaj të gjithë me brutalitet sulmuan Beqirin, bile njerëzit më të afërt të tij si bashkëpunëtor, ku këtu do të veçoja Vaskë Gjinon, Vehbi Hoxhën, Muhamet Prodanin, Abas Fejzon dhe shumë të tjerë.
Gjatë diskutimit të “Tezave të zeza”, midis të tjerave Mehmet Shehu tha: ”Edhe materiali i tretë nuk quhet nga shoku Enver i mirëqenë, si komandant i përgjithshëm dhe kryetar i Këshillit të Mbrojtjes!”. Ne dinim vetëm një material, atë që na ishte dërguar dhe jo tjetër. Mua menjëherë m’u kujtua materiali që më dha Beqir Balluku me mbishkrimin e shokut Enver, ku thuhej se ky material është punuar mbi bazën e materialit të tretë dhe tani atë që kishte miratuar para tre muajve, e hidhte poshtë tani.
Çlirohem ato momente duke thënë se paskam bërë mirë që nuk e paskam firmosur atë material.




21/02/2006
KATEGORIA: Dossier